Skakun – systematyka i hodowla

Skakuny (Salticidae) to niezwykle popularna rodzina pająków, która istnieje prawdopodobnie od nawet 65 milionów lat. Co więcej, stanowi ona około 13% wszystkich opisanych gatunków, jednak specjaliści zaznaczają, że wiele odmian skakunów wciąż pozostaje nieudokumentowanych.

Większość skakunowatych występuje na obszarach tropikalnych, jednak aż 62 gatunki zostały zaobserwowane w Polsce. Co więcej, tego typu pająki bardzo często odnajdują się w domowych hodowlach, tym samym ciesząc się stosunkowo dużym zainteresowaniem. Przed podjęciem decyzji o zakupie wybranego skakuna zdecydowanie warto jednak zapoznać się z najważniejszymi potrzebami i wymaganiami danej odmiany, które zostały opisane w dalszej części artykułu.

Zobacz również: Pająki – odmiany, hodowla i żywienie

Skakuny – wygląd i gatunki

Skakuny, w zależności od swojego gatunku i odmiany, mierzą od 2 do 12 mm. Są to więc niezwykle drobne pająki, które dodatkowo cechują się stosunkowo krępą budową.

Tym, co przykuwa największą uwagę w wyglądzie skakuna, są jego oczy. Z zasady są one rozmieszczone w trzech lub czterech rzędach po bokach i na przodzie głowotułowia. Dzięki temu pająk zyskuje możliwość obserwacji całego otoczenia wokół siebie. Najważniejszą funkcję pełni jednak środkowa para oczu, gdyż dzięki nim zwierzę jest w stanie nie tylko widzieć kolory, ale również precyzyjnie oceniać położenie danych obiektów w przestrzeni. Rolą pozostałych oczu jest natomiast rozpoznawanie ruchu oraz śledzenie zmian w natężeniu światła dookoła pająka.

Wygląd zewnętrzny skakuna w dużej mierze uzależniony jest od jego gatunku. Dlatego też głowotułów może przyjmować prostokątny, owalny lub łezkowaty kształt. Odwłok natomiast jest przeważnie eliptyczny lub okrągły. Nieraz spotykane są jednak odmiany skakunów o wydłużonym, a nawet kwadratowym odwłoku.

Odnóża zwierzęcia są mocne i grube, dzięki czemu pająk jest w stanie podejmować się stosunkowo długich skoków, wynoszących nawet do kilkudziesięciu centymetrów. Biorąc pod uwagę rozmiar skakuna, taki wynik robi naprawdę duże wrażenie.

W obrębie rodziny skakunów wyróżnia się szereg rozmaitych gatunków, jednak do najpopularniejszych zalicza się przede wszystkim skakuna arlekinowego, strojnisia nadobnego, rozciągnika mchusia oraz mrówczynkę.

Skakun arlekinowy

Pająki z tego gatunku mierzą od 5 do 8 mm, przy czym samice są nieco większe niż samce. W Polsce są one stosunkowo pospolite, dlatego też można je spotkać między innymi na pniach drzew, płotach, skałach, a nawet ścianach budynków.

Skakun arlekinowy, zwany także pląsem zebrą, wyróżnia się charakterystycznym, czarno-białym ubarwieniem, które cechują poprzeczne pręgowania.

Tego typu pająki nie budują sieci, gdyż ich polowania odbywają się głównie poprzez skakanie na ofiarę z odległości kilku centymetrów. Wówczas zwierzę wytwarza jedynie pojedynczą nić, która ma na celu zabezpieczyć je przed upadkiem. Co ciekawe, skakun arlekinowy jest w stanie upolować nawet dwukrotnie większą od siebie ofiarę, tym samym paraliżując ją swoim jadem. Nie jest on jednak szkodliwy dla człowieka.

Ponadto zaobserwowano również, że pająki z tego gatunku skutecznie zapamiętują poszczególne konfiguracje terenu, a także są w stanie zmieniać swoje strategie polowań poprzez uczenie się na własnych błędach.

Strojniś nadobny

Strojniś nadobny to jeden z największych przedstawicieli rodziny skakunowatych w Polsce. Najczęściej spotyka się go w południowych obszarach kraju, gdzie żeruje głównie w nasłonecznionych i piaszczystych terenach. Niezwykle istotnym okazuje się przy tym fakt, iż gatunek ten podlega ścisłej ochronie, przez co jego odławianie jest całkowicie zakazane.

Samce osiągają około 8 mm długości, jednocześnie wyróżniając się czarnym głowotułowiem i odwłokiem w czerwonych barwach. Samice są natomiast znacznie większe, tym samym mierząc nawet 12 mm. Ich barwy są przy tym nieco bardziej stonowane, gdyż najczęściej jest to szaro-brązowy odcień.

Rozciągnik mchuś

Podobnie jak strojniś nadobny, rozciągnik mchuś jest jednym z większych pająków z rodziny skakunowatych. Długość jego ciała wynosi bowiem od 7 do 11 mm, jednocześnie cechując się spłaszczoną i wydłużoną budową. Pająki z tego gatunku przyjmują brązową lub szarą barwę, przy czym ich cechą charakterystyczną okazuje się wzór złożony z jasnych i ciemnych trójkątów rozmieszczonych zarówno na głowotułowiu, jak i odwłoku.

Rozciągnik mchuś jest spotykany na obszarach całej Polski, tym samym zamieszkując pnie sosen, a także drewniane płoty przy różnorodnych pastwiskach. Gatunek ten nie jest objęty ochroną, przez co może być odławiany.

Skakun mrówczynka

Mrówczynka to skakun, który niemal całkowicie upodobnił się do czerwonej mrówki, przez co jego odróżnienie okazuje się niezwykle trudnym zadaniem. Gatunek ten osiąga od 5 do 8 mm długości, a ciało mrówczynki jest podłużne i smukłe, jednocześnie przyjmując ciemnoczerwony kolor.

Pająki z gatunku mrówczynek spotykane są przede wszystkim na południu Polski.

Skakun – specyfika funkcjonowania

Skakuny to drapieżniki, dla których pokarmem są przede wszystkim drobne owady. Ze względu na fakt, iż gatunek ten posiada bardzo dobrze wykształcony zmysł wzroku, pająki polują głównie w ciągu dnia. Atak jest podejmowany wówczas, gdy potencjalna ofiara znajduje się w okolicy 5 cm od skakuna. Niektóre podgatunki obierają jednak nieco inne taktyki zdobywania pokarmów, tym samym budując niewielkie sieci, a nawet stosując pasożytnictwo sieciowe, które polega na podbieraniu ofiar z pajęczyn stworzonych przez inne stworzenia. Wyróżniane są również skakuny polujące w nocy poprzez umiejętność odbierania takich bodźców, jak chociażby drgania podłoża lub fale dźwiękowe.

Pająki z tego gatunku żyją średnio około 1 roku. Samice mogą jednak żyć przez nawet 2-3 lata.

Odławianie skakunów

Skakuny niejednokrotnie są hodowane w domach. Poszczególne gatunki tych pająków można zakupić w specjalistycznych sklepach, jednak o wiele częściej stosuje się zwyczajne odławianie zwierząt z ich naturalnego środowiska. W tym celu należy jednak zapoznać się ze specyfiką funkcjonowania skakunów oraz obszarami, na których występują. Warto przy tym pamiętać, że takie gatunki, jak chociażby strojniś nadobny, podlegają ścisłej ochronie, a ich odławianie i przetrzymywanie jest prawnie zakazane i podlega karom.

Tego typu czynność nieraz może okazać się bardzo utrudniona, gdyż wymaga ona dużej zwinności i szybkości. W celu odławiania wykorzystywane są niewielkie pojemniczki, choć profesjonaliści bardzo często używają do tego własnych rąk.  

Terrarium dla skakuna

Ze względu na fakt, iż skakuny zaliczane są do drobnych i niewielkich pająków, w domowej hodowli nie będą one potrzebowały zbyt wielkich przestrzeni. Co ciekawe, nieraz w zupełności wystarczają nawet szalki Petriego, czy też nieco większe probówki lub pudełka po kliszach. Jeśli jednak hodowla skakunów z założenia ma przyjąć raczej długotrwałą postać, należy zapewnić pająkowi odpowiednie do tego warunki.

Pojemnik dla zwierzęcia nie musi być duży, a jako podłoże należy wówczas wykorzystać ziemię, torf, piasek lub włókno kokosowe. Przydatnym rozwiązaniem może także okazać się przemieszczenie elementów środowiska, z którego pochodzi pająk. Lokum dla skakuna warto wyposażyć dodatkowo w rośliny, gałązki oraz kamienie, dzięki którym zwierzę będzie w stanie zbudować sobie gniazdo.

Skakuny powinny być trzymane w temperaturze pokojowej. Ważną rolę odgrywa także wilgotność powietrza. Zaleca się, aby jej wartość przyjmowała od 50 do 70%. Terrarium nie należy jednocześnie wystawiać bezpośrednio na słońce, gdyż może to skutkować gwałtownym wzrostem temperatury w jego wnętrzu, a w konsekwencji nawet śmiercią pająka.

Czym karmić skakuna?

W domowej hodowli skakunowi należy serwować przede wszystkim drobne bezkręgowce. Warto przy tym pamiętać, że nie powinny one być większe, niż sam pająk. Nie mogą to być również gatunki drapieżne, których skakun może paść ofiarą. W diecie pająka mogą więc znajdować się muszki owocówki, larwy mącznika, czy też pleśniakowce.

Powszechnie przyjęło się uznawać, iż skakuna należy karmić co 2 do 7 dni. Wskaźnikiem powinien wówczas być jego odwłok – nabrzmiały świadczy o najedzeniu, natomiast delikatnie obkurczony stanowi sygnał, że pająk może odczuwać głód.

Zobacz także: Hodowla żółwia – co warto wiedzieć na początek?

Najczęściej zadawane pytania