Gołąb pocztowy – historia i ewolucja

Powszechnie przyjęło się uznawać, iż gołębie zostały udomowione około 5 tysięcy lat p.n.e. w Fenicji. Z czasem ludzie dostrzegli ich zdolności, a następnie zaczęli wykorzystywać do przesyłania wiadomości dotyczących między innymi igrzysk olimpijskich, kwestii wojennych, a także różnorodnych transakcji handlowych. Gołębie pocztowe to odmiana gatunku gołębi skalnych. Ptaki te odznaczają się umiejętnością powracania do własnego gołębnika nawet z dalekich podróży. Dlatego też na przestrzeni wieków były one chętnie wykorzystywane przez ludzi, głównie w celu szybkiej i sprawnej komunikacji. Dowiedz się, jakie cechy powinien mieć gołąb pocztowy i jak rozwinęła się ta forma komunikacji.

Zobacz również: Gołąb — szkodnik, czy inteligentny ptak?

Jak działały gołębie pocztowe w czasach wojen i kryzysów?

Zakłada się, iż gołębie pocztowe wykorzystywano w celach militarnych już od okresu średniowiecza aż do XX wieku. Stworzenia te stanowiły jeden z najważniejszych filarów łączności wojskowej podczas I wojny światowej. Wówczas z pomocy gołębi pocztowych korzystali również dziennikarze relacjonujący działania na froncie.

Z czasem odkryto, że gołąb pocztowy jest w stanie przenosić ładunki o maksymalnej wadze 100 g, co bezpośrednio przyczyniło się do wynalezienia dedykowanych aparatów fotograficznych z samowyzwalaczami. Dzięki temu ptaki niejako stały się „dronami”, które umożliwiały dowódcom szacowanie liczebności i rozmieszczenia przeciwnych armii.

W Polsce typowo wojenne gołębiarstwo rozpoczęło się po wojnie polsko-bolszewickiej. Co ciekawe, w 1925 roku uchwalono ustawę o gołębiach pocztowych, która umożliwiała wykorzystywanie tych ptaków w trakcie konfliktów zbrojnych.

Niestety, polskie gołębie nie miały okazji wykazać się podczas II wojny światowej. Zaraz po przekroczeniu granic naszego kraju, wojska Hitlera nie tylko zarekwirowały niemal wszystkie ptaki, ale również zabronili ich hodowli pod groźbą kary śmierci.

Pomimo tego, że Polacy nie byli w stanie posługiwać się gołębiami pocztowymi, stworzenia te wykorzystywały inne państwa, w tym chociażby Wielka Brytania. Skrzydlaci żołnierze okazywali się niezwykle przydatni szczególnie w momentach, gdy zawodziła łączność radiowa. Ponadto ptaki umożliwiały również szpiegowanie, a ówczesne technologie sprawiały, że podczas zaledwie jednego lotu możliwe było zrobienie nawet 200 zdjęć.

Aby uhonorować gołębie pocztowe, władze Wielkiej Brytanii ustanowiły specjalne odznaczenie, znane jako Medal Dickin. Zasadniczo rzecz biorąc, jest to pewnego rodzaju odpowiednik Krzyża Wiktorii, który stanowi najwyższe odznaczenie wojenne przyznawane ludziom. Medal Dickin dedykowany był zwierzętom, a spośród 54 odznaczonych stworzeń, 32 były gołębiami.

Gołąb pocztowy a sport: od dawnych tradycji po współczesne zawody

Choć dawniej gołębie pocztowe wykorzystywano głównie w celu przenoszenia informacji, tak na chwilę obecną hodowcy zrzeszają się również w celach rozrywkowo-sportowych. Na terenie naszego kraju pieczę nad tego typu wydarzeniami sprawuje Polski Związek Hodowców Gołębi Pocztowych, a zawody organizowane są w przeróżnych miejscach. Liczebność ptaków, które biorą w nich udział, szacuje się nieraz nawet na kilka tysięcy.

Podczas zawodów sportowych gołębie pokonują niezwykle zróżnicowane dystanse. Najdłuższe z nich sięgają nawet 2000 km.

Jak szkolić gołębie pocztowe i przygotować je do lotów na długie dystanse?

Gołąb pocztowy to ptak, który przez całe swoje życie jest związany z jednym gołębnikiem. Dlatego też za wszelką cenę znajdują one drogi, które prowadzą do własnego domu. Szkolenie tych stworzeń nie należy jednak do najłatwiejszych, tym samym wymagając od hodowców stosunkowo dużego zaangażowania.

Absolutną podstawą w tresurze gołębi pocztowych jest zadbanie o ich dobrostan. Konieczne będzie więc zagwarantowanie ptakom odpowiedniego żywienia, warunków bytowych, a także opieki, w tym również weterynaryjnej. W gołębniku należy utrzymywać czystość, a przy wypuszczaniu ptaków warto monitorować ich położenie oraz przebyte trasy.  

Szkolenie gołębi pocztowych odbywa się głównie poprzez systematyczne zwiększanie odległości od gołębnika. Aby jednak ptaki były w stanie pokonywać coraz to większe dystanse, muszą one cieszyć się dobrym zdrowiem, a także wytrzymałością. Niewskazanym jest więc nagłe i gwałtowne wymuszanie na zwierzęciu pokonywania długich tras bez odpowiedniego przygotowania. Odpowiednie wytrenowanie gołębia może bowiem zająć nawet kilka lat. Nie każdy ptak będzie jednak w stanie wziąć udział w długodystansowym konkursie ze względu na swoje indywidualne cechy i zdolności.

Zastosowania gołębi pocztowych w dzisiejszych czasach: czy to wciąż istotna forma komunikacji?

Pomimo tego, że dawniej gołębie pocztowe odgrywały niezwykle istotną rolę w aspekcie komunikacji, na dzień dzisiejszy ptaki te hodowane są głównie w celach sportowych, wystawowych oraz ubojowych. I choć w obrębie gatunku gołębi wyróżnia się nawet kilkaset różnorodnych ras, znacząca większość z nich to ptaki wystawowe, dla których organizowane są specjalne konkursy. Podczas nich ocenia się między innymi budowę gołębia, zgodność ze wzorcem jego rasy, a także ogólny stan zdrowia i rozmaite cechy zewnętrzne.

Duża część gołębi hodowlanych przeznaczona jest również do udziału w zawodach sportowych, które mogą obejmować zarówno długie trasy, jak i krótsze odległości. Przy okazji tego typu wydarzeń spotyka się od kilkuset do nawet kilku tysięcy specjalnie wytrenowanych gołębi.

Najważniejsze cechy gołębi pocztowych: inteligencja, orientacja i wytrzymałość

Na chwilę obecną gołębie niejednokrotnie określane są mianem „latających szczurów”, tym samym wywołując u ludzi niechęć, a wręcz obrzydzenie. Warto jednak zaznaczyć, że stworzenia te cechują się wręcz zaskakującą inteligencją, a ich zdolność do myślenia abstrakcyjnego porównuje się z ludzkimi umiejętnościami. I choć sformułowanie „ptasi móżdżek” z założenia ma być obraźliwe, tak w rzeczywistości, pomimo nieco odmiennej budowy, mózgi tych ptaków okazują się bardzo rozwinięte.

Co więcej, gołębie pocztowe cechują się również niezwykłą zdolnością do orientacji w przestrzeni. Badacze zakładają, że ptaki kierują się specyfiką pola magnetycznego ziemi, na które są wrażliwe. Zdolność ta umożliwia gołębiom sprawną nawigację.

Gołębie pocztowe okazują się również bardzo wytrzymałe, dzięki czemu są one w stanie pokonywać długie dystanse nawet w niekorzystnych warunkach.

Jakie są najważniejsze zagrożenia dla gołębi pocztowych i jak je przed nimi chronić?

Niestety, pomimo inteligencji, wytrzymałości oraz zdolności do sprawnej orientacji w terenie, gołębie pocztowe nie zawsze wracają do swoich opiekunów. Choć ptaki te bez wątpienia można określić mianem wyjątkowych, nieraz przytrafiają się im pewne komplikacje.

Wśród zagrożeń czyhających na gołębie wyróżnia się przede wszystkim rozmaite drapieżniki. Zalicza się do nich między innymi koty oraz kuny, ale przede wszystkim nacisk kładziony jest na drapieżne ptaki, w tym chociażby jastrzębie. I choć w Polsce gatunek ten podlega ochronie, tak w rzeczywistości hodowcy gołębi wynajdują rozmaite sposoby na ochronę własnych podopiecznych, tym samym tępiąc dzikie ptaki drapieżne. Warto przy tym jednak zaznaczyć, że wypłoszenie jastrzębi i ochrona własnych gołębi nie musi wiązać się z krzywdzeniem ptaków. Ponadto za wszelkie próby wyrządzenia krzywdy jastrzębiom grożą wysokie grzywny, a nawet kary pozbawienia wolności.

Jak więc skutecznie ochronić gołębie pocztowe przed atakiem drapieżników? Hodowcy zaznaczają, że jednym z najbardziej skutecznych sposobów jest zabarwienie piór pod skrzydłami i ogonem specjalną farbką, której zadaniem jest zapobieganie atakom jastrzębi. Ponadto zaleca się również, aby w pobliżu gołębnika ustawić sztuczną sowę lub strach na wróble, a także rozwiesić błyszczące, jaskrawe elementy. Wszystko to ma na celu odstraszanie potencjalnych drapieżników bez konieczności krzywdzenia ich.

Gołąb pocztowy w kulturze i sztuce: inspiracje i symbole

Gołębie towarzyszą ludzkości od niepamiętnych czasów, dlatego też ich wizerunki znajdują się zarówno w kulturze, jak i wierzeniach, czy też sztuce.

Jednym z najbardziej rozpoznawalnych symboli jest gołąbek pokoju, który obrazuje zgodę pomiędzy narodami. Ponadto gołębie o czarnym upierzeniu miały symbolizować śmierć, natomiast ptaki stykające się dziobami to symbol wzajemnej miłości i zgody. Wśród innych symboli, jakie miały prezentować gołębie, zaznacza się między innymi odrodzenie, szczerość, pokorę, prawdę, mądrość, dumę, niewinność, a także prostotę.

Jednym z artystów, który umiłował sobie gołębie, był Pablo Picasso. Mówi się, że ptaki te latały swobodnie w jego pracowni, tym samym stanowiąc inspirację dla rozmaitych dzieł. Co ciekawe, artysta uwielbiał gołębie do tego stopnia, że nazwał swoją córkę Paloma, co z hiszpańskiego tłumaczenia oznacza nic innego, jak „gołąb”.

Gołębi nie zabrakło również w religii, w tym także chrześcijańskiej. Biała gołębica stanowi bowiem ikonograficzny symbol Ducha Świętego.

Gołąb pocztowy jako element dziedzictwa kulturowego: dlaczego warto o nie dbać

Na chwilę obecną gołębie spotykają się z wręcz zaskakującą niechęcią, a ludzie dokładają wszelkich starań, aby pozbyć się tych stworzeń, powodowanych przez nie zanieczyszczeń, a także wszystkiego, co z nimi związane. Mając jednak na uwadze historię tych stworzeń, a także ich nieocenioną pomoc przy okazji różnorodnych wydarzeń, w tym również wojen, gołębie zdecydowanie zasłużyły sobie na znacznie większy szacunek niż obecnie otrzymują.

I choć gołębie bardzo często nie wyróżniają się wyjątkowym umaszczeniem, co czyni je pospolitymi, tak zwierzęta te na przestrzeni wieków zdążyły udowodnić nie tylko swoją wartość, ale również znaczącą inteligencję. Tak więc, zamiast szerzyć wobec nich niechęć i odrazę, warto spojrzeć szerzej i dostrzec, jak wyjątkowe mogą okazać się spotykane na co dzień gołębie. Doceńmy więc ich zdolności do adaptacji względem miejskich warunków, wykorzystywania infrastruktury, a także specyfikę funkcjonowania.

Gołębie to czułe i wierne ptaki, które, gdy już dobiorą się w parę, pozostają ze sobą do końca życia. Ponadto ptaki te przywiązują się zarówno do swojego miejsca zamieszkania, jak i potomstwa.

Pomimo tego, że polskie społeczeństwo patrzy na gołębie niezbyt przychylnie, kluczowym jest zrozumienie, że to właśnie człowiek udomowił te ptaki. To również człowiek przez wieki wykorzystywał ich niezwykłe zdolności do własnych celów, a następnie postawił wielkie metropolie w miejscach, które niegdyś stanowiły naturalne warunki gołębi.

Jak zostać hodowcą gołębi pocztowych i czerpać przyjemność z tej pasji?

Hodowla gołębi pocztowych, choć może wydawać się niezbyt pasjonującym zajęciem, niejednokrotnie przynosi ogrom radości. Nie jest to jednak łatwe i całkowicie bezproblemowe zadanie, gdyż od hodowców wymaga się nie tylko czasu, ale również odpowiedniego zaangażowania oraz wiedzy.

Przed podjęciem decyzji o rozpoczęciu hodowli gołębi z pewnością warto zasięgnąć porad u specjalistów w tej dziedzinie. Jest to możliwe chociażby poprzez rozmaite fora internetowe, czy też uczestnictwo w wystawach oraz targach gołębiarskich. Doświadczeni opiekunowie tych ptaków są bowiem w stanie udzielić wszystkich niezbędnych informacji dotyczących poszczególnych gatunków gołębi, ich wymagań, potrzeb, a także preferencji.

Niezbędnym okazuje się również wkład finansowy, który obejmuje nie tylko zakup samych ptaków, ale również kupno i wyposażenie gołębnika, zapewnienie zwierzętom odpowiednich pokarmów i suplementów, a także opieki zdrowotnej.

Hodowla gołębi pocztowych, choć nie należy do nadmiernie popularnych, jest w stanie dostarczać nie tylko satysfakcji, ale również przyjemności. Rasowe ptaki nieraz przynoszą również ogromną dumę poprzez wygrywanie rozmaitych konkursów oraz wyścigów.

Sprawdź: Sikorki – czym się żywią, gdzie zimują?

Sklep Zoologiczny KrakVet.pl

Szeroki wybór karm dla ptaków zimujących