Kameleon – charakterystyka, gatunki i hodowla

Kameleonowate to prawdopodobnie jedna z najbardziej fascynujących, a przy tym również popularnych rodzin jaszczurek w obrębie wszystkich gadów. Stworzenia te cechują się bowiem niezwykłym wyglądem, a także zdolnościami do zmiany własnego ubarwienia w zależności od fizycznego lub emocjonalnego stanu. Badacze zakładają również, że kameleony zamieszkiwały Ziemię już nawet 100 milionów lat temu. Co jeszcze warto wiedzieć o kameleonach? Czy kameleon może być hodowany w domu? Jakie gatunki przynależą do rodziny kameleonowatych? Odpowiedzi na wszystkie najważniejsze pytania dotyczące tych gadów znajdują się w dalszej części poniższego artykułu.

Zobacz również: Legwan (iguana) – gatunki, hodowla i wymagania

Podstawowe informacje

wielkość	od 23 do 60 cm w zależności od gatunku
barwa	jaskrawe kolory
długość życia	od 3 do 10 lat

Kameleony – występowanie

W warunkach naturalnych kameleony spotykane są przede wszystkim na obszarach Afryki oraz Madagaskaru. Szacuje się, że rejony te zamieszkuje około 80% współcześnie znanych gatunków z rodziny kameleonowatych. Pojedyncze odmiany tych stworzeń można jednak zaobserwować również na południu Hiszpanii, Sri Lance, a także w Indiach i na Bliskim Wschodzie.

Stworzenia te zamieszkują zarówno tropikalne i wilgotne lasy, jak i rejony pustynne lub skaliste. Znacząca większość gatunków prowadzi nadrzewny tryb życia, co ułatwiają im między innymi charakterystyczne szczypce na kończynach.

Gatunki z rodziny kameleonowatych

W obrębie rodziny kameleonowatych wyróżnia się 12 odrębnych rodzajów gadów, w tym chociażby Archoius, Brookesia, Calumma, czy Palleon. Większość z nich została objęta konwencją waszyngtońską CITES, która znacznie ogranicza handel dzikimi zwierzętami i roślinami gatunków zagrożonych wyginięciem. Ponadto niektóre kameleony (np. Bradypodion) znajdują się w Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów.

Do najczęściej spotykanych gadów z tej rodziny zdecydowanie należy zaliczyć kameleona jemeńskiego (Chamaeleo calyptratus) oraz lamparciego (Furcifer Pardalis). Ten pierwszy cechuje się wielkością od 30 do 60 cm (w zależności od płci), a także dużym „kaskiem”, czyli charakterystycznym elementem znajdującym się na czubku głowy zwierzęcia. Kameleony jemeńskie z powodzeniem odnajdują się w domowych hodowlach, o ile mają w nich odpowiednie warunki bytowe. Osobniki z odmiany lamparciej to natomiast niezwykle barwne gady. Ich rozmiary są zbliżone do gatunku jemeńskiego, a kameleony te przyjmują takie barwy, jak chociażby zielona, czerwona, niebieska, turkusowa, brązowa, pomarańczowa i wiele innych. Samice okazują się jednak nieco mniej barwne niż samce.

Sprawdź: Gekon lamparci – zjawiskowa jaszczurka

Jak wygląda kameleon?

Choć poszczególne gatunki kameleonów nieraz znacznie się od siebie różnią, tak gady te posiadają również pewne cechy wspólne. Dotyczy to chociażby budowy ciała, która przyjmuje bocznie spłaszczoną postać, co widoczne jest w szczególności na grzbiecie. W miejscu tym kameleony posiadają bowiem wysoką, płaską listewkę stworzoną ze skóry. Bardzo często wyróżnia się ona ostrymi krawędziami i nieraz służy do ochrony przed drapieżnikami.

Kończyny kameleonów są cienkie, a przy tym zakończone zrośniętymi w szczypce palcami, które ułatwiają gadom wspinaczkę oraz zachowywanie równowagi na rozmaitych powierzchniach. Stworzenia te posiadają także chwytny ogon o znacznej długości, który nazywany jest często „piątą kończyną”.

Głowa kameleona jest kanciasta, a na jej czubku niejednokrotnie obserwowane są różnorodne narośla określane mianem rogów lub kasków.

Jedną z niezwykłych cech kameleonów z pewnością są ich oczy, które poruszają się całkowicie niezależnie od siebie. Dzięki temu mogą one obserwować swoje otoczenie bez konieczności poruszania głową. Gady te mają jednocześnie doskonały wzrok, a specjaliści zakładają nawet, że są one w stanie wyraźnie i ostro widzieć dane obiekty z odległości sięgającej około kilometr. Dzieje się tak za sprawą wyjątkowych soczewek w oczach, które rozpraszają światło tworząc niejako zoom – podobnie jak w aparatach fotograficznych.

Każdy przedstawiciel rodziny posiada jednocześnie charakterystyczny długi język, który dodatkowo pokryty jest lepkim śluzem. Sprawia to, że kameleony są w stanie pochwycić pokarmy lub upolować owady i pająki ze znacznej odległości. Nieraz wynosi ona nawet tyle, ile mierzy sam kameleon.

W zależności od gatunku stworzenia te mogą mierzyć od 2,5 do nawet 60 cm, a masa ich ciała nie przekracza granicy jednego kilograma.

Kameleon – zachowanie

Gady z tej rodziny przeważnie prowadzą nadrzewny tryb życia, są powolne, a przy tym również zaskakujące. Kameleony to bowiem niezaprzeczalnie wyjątkowe stworzenia, co do których nieraz panują jednak błędne przekonania. Powszechnie przyjęło się bowiem uznawać, iż gady te zmieniają swoje kolory w zależności od tego, w jakim otoczeniu się znajdują, czyli niejako przejmują odcień obiektu, na którym obecnie przebywają. W rzeczywistości jednak zmiany kolorów wynikają z fizycznego lub emocjonalnego stanu zwierzęcia, ale i jest to forma komunikacji. Ponadto odcień gada może również zależeć od temperatury otoczenia i natężenia światła.

Co więcej, kameleony potrafią porozumiewać się z innymi osobnikami także za pomocą mowy ciała i poszczególnych dźwięków. W danych sytuacjach mogą one syczeć oraz prychać, ale również gestykulować ogonem, czy też naprężać ciało ku górze.

Warto jednocześnie zaznaczyć, że większość gatunków kameleonów prowadzi samotniczy tryb życia. W związku z tym specjaliści oraz hodowcy odradzają podejmowanie rozmaitych prób zapoznawania kameleonów z innymi gadami, czy też jakimikolwiek zwierzętami, gdyż może to okazać się dla nich wyjątkowo stresujące.

W domowych hodowlach kameleony wykazują spokojne usposobienie, a przy tym bardzo lubią ciszę. Nie przepadają natomiast za wszelkimi zaskoczeniami, preferując raczej samotność i brak jakichkolwiek zakłóceń.

Hodowla kameleona – czego potrzebuje gad?

Decydując się na zakup kameleona należy mieć świadomość, że gady te wymagają możliwie najlepszego odwzorowania ich środowiska naturalnego. Oznacza to, że hodowcy muszą zadbać o takie aspekty, jak wybór odpowiedniego terrarium, wyposażenie go, a także zapewnienie zwierzęciu prawidłowej temperatury i wilgotności.

Terrarium dla kameleona powinno być dostosowane nie tylko do wielkości danego osobnika, ale również jego trybu życia. Ze względu na fakt, iż większość gatunków z tej rodziny ceni sobie możliwość wspinania się i przebywa głównie na pewnych wysokościach, terrarium musi cechować się odpowiednimi rozmiarami.

Istotnym elementem lokum dla kameleona jest dostęp do świeżego powietrza, który gwarantowany jest przez wywietrzniki w postaci niewielkich kratek. Ponadto zaleca się także, aby szklane terraria obić korkowymi płytkami. W przeciwnym razie kameleon może bowiem mylić własne odbicie z niechcianym gościem, co z kolei przyczyni się do odczuwania przez zwierzę silnego stresu.

Każdy hodowca musi zadbać o to, aby w terrarium panowały odpowiednie warunki. Kameleony potrzebują dużych ilości światła, a niektóre gatunki również ciepła. Wówczas należy więc postawić na lampę grzewczą, która zapewni zwierzęciu odpowiednią temperaturę i jasność w lokum. Terrarium powinno być oświetlane przez około 11-13 godzin dziennie. Jeśli natomiast chodzi o temperaturę, za dnia kameleony preferują około 30°C, a nocą do 15°C. Nie należy zapominać również o wilgotności, która przeważnie musi wykraczać poza granicę 70%. Zdecydowanie warto wyposażyć się więc w jakościowy higrometr, który pomoże w kontrolowaniu poziomu zawilgocenia terrarium.

Wyposażenie terrarium dla kameleona

W terrarium dla kameleona nie może zabraknąć różnego rodzaju roślin, gałęzi, czy też konarów. Powinny one jednocześnie cechować się odpowiednią wysokością, co umożliwi zwierzęciu swobodną wspinaczkę.

Jako podłoże można zastosować mieszankę piasku i torfu, pod którą powinien znajdować się żwir.

Zobacz: Jakie akcesoria wybrać do terrarium?

Sklep Zoologiczny KrakVet.pl

Szeroki wybór akcesoriów do terrarium

Ile kosztuje kameleon?

Jednoznaczne określenie ceny, jaką należy zapłacić za kameleona, okazuje się nieco utrudnione. Koszty te uzależnione są bowiem od takich czynników, jak chociażby wybrany gatunek, miejsce, z którego wywodzi się zwierzę, czy też jego wygląd. Powszechnie przyjęło się więc uznawać, że kameleon może kosztować od kilkudziesięciu do nawet kilkuset złotych.

Przy zakupie gada warto jednocześnie postawić na sprawdzoną i renomowaną hodowlę. Wówczas nowi opiekunowie zyskają pewność, że ich zwierzątko nie wywodzi się z chowu wsobnego, w którym to krzyżowane są spokrewnione osobniki. W przeciwnym razie kameleon może cierpieć z powodu poważnych wad i chorób genetycznych.

Żywienie i opieka nad kameleonem

W naturalnych warunkach kameleony żywią się głównie owadami, a także rozmaitymi pająkami. Większe gatunki są jednak w stanie upolować również małe ptaki i poszczególne gryzonie, w tym chociażby myszy. W domowej hodowli należy więc możliwie najlepiej zaspokoić potrzeby żywieniowe kameleona, tym samym serwując mu żywe świerszcze lub karaluchy.

Młode osobniki powinny być karmione codziennie. Dorosłe kameleony należy natomiast karmić co 2-3 dni.

Zaleca się, aby dietę kameleonów urozmaicać wszelkiego rodzaju owocami. Opiekunowie tych gadów nie mogą zapominać również o prawidłowym nawodnieniu, które odbywa się przede wszystkim poprzez spijanie wody z roślin. Z tego względu muszą one znaleźć się w każdym terrarium, a hodowcy powinni regularnie spryskiwać je świeżą i czystą wodą, co przyczyni się również do zwiększenia wilgotności oraz utrzymania jej na prawidłowym poziomie.

Ile żyje kameleon?

Długość życia kameleonów uzależniona jest od wielu rozmaitych aspektów, w tym między innymi ich gatunku, diety, czy też pochodzenia. W warunkach naturalnych stworzenia te żyją od 3 do około 10 lat. W domowych hodowlach długość ich życia wynosi natomiast 3 do 5 lat i jest uzależniona przede wszystkim od jakości opieki, którą hodowcy sprawują nad zwierzętami.

Ciekawostki o kameleonach

Kameleony nie posiadają uszu, przez co specjaliści zakładają, że nie są one w stanie odbierać jakichkolwiek bodźców słuchowych. Stworzenia te mają jednak wysoce rozwinięty zmysł wzroku, a przy tym również potrafią wyczuwać nawet najdrobniejsze drgania.

Kameleony – w przeciwieństwie do większości współcześnie znanych jaszczurek – nie posiadają zdolności regeneracji utraconego ogona.

Zobacz także: Agama brodata – najważniejsze informacje

Najczęściej zadawane pytania