Kleszcze – wszystko, co trzeba wiedzieć

Dni stają się coraz dłuższe, a otaczająca przyroda powoli wybudza się z zimowego snu. Wszystko wskazuje już na nadejście tak długo wyczekiwanej wiosny, która przyniesie wytchnienie od ponurych i szarych krajobrazów, a także dostarczy energii do działania. Niestety, wiosna to również czas, w którym do życia wracają wszelkie uciążliwe drobnoustroje, owady i pajęczaki, niosąc za sobą szereg obaw i wątpliwości. Kleszcze należą do organizmów, które niezwykle często budzą odrazę, a sam ich widok przynosi dreszcze. Stanowią one również zagrożenie dla zdrowia i życia ludzi oraz ich czworonożnych podopiecznych, przez co profilaktyka przeciwkleszczowa odgrywa niezwykle istotną rolę. Nie należy więc rezygnować z długich spacerów po lasach, łąkach i parkach, a jedynie zabezpieczyć siebie oraz ukochanego czworonoga.

Jak uchronić się przed kleszczami? Co należy o nich wiedzieć i jak skutecznie zapobiegać ukąszeniom? Odpowiedzi na te, a także wiele innych pytań znajdują się w dalszej części artykułu.

Zobacz: Odrobaczanie psa – najważniejsze informacje

Kleszcze i choroby odkleszczowe

Co roku media podają liczne przykłady groźnych zachorowań po ukąszeniu kleszcza. Te niewielkie pajęczaki mogą swoją obecnością na naszym ciele doprowadzić nawet do śmierci! Równie groźne są dla naszych czworonogów. Podczas ukąszenia kleszcz wprowadza do krwiobiegu substancję znieczulającą, w której mogą znajdować się niebezpieczne pasożyty. To właśnie one są najbardziej szkodliwe dla organizmu człowieka i czworonoga.

Kleszcze wywodzą się z rzędu pajęczaków i grupy roztoczy. Zalicza się do nich około 900 opisanych gatunków, przy czym ich występowanie nie jest równomierne. Kleszcze osiedlają się bowiem tam, gdzie szanse na zdobycie pożywienia są największe. Jednocześnie bardzo lubią zacienione, ciepłe oraz wilgotne miejsca, do których zaliczane są lasy, zadrzewione parki, a także okolice zbiorników wodnych. Na przestrzeni ostatnich lat zaobserwowano, że pajęczaki uaktywniają się wraz z końcem lutego, natomiast żerowania zaprzestają dopiero późną jesienią. Zdecydowanie jest to więc odpowiedni moment, aby zastanowić się nad adekwatną formą profilaktyki.

Jednym z najbardziej rozpowszechnionych mitów dotyczących kleszczy jest przeświadczenie o tym, że pasożyty te żyją na drzewach, z których przechodzą lub przeskakują na potencjalnych żywicieli. Należy jednak zaznaczyć, iż w rzeczywistości organizmy te są raczej przyziemne, a wysokości, na których przebywają, zazwyczaj nie przekraczają granicy 1,5 m. Głównie będą to więc trawy, gałęzie krzewów oraz wewnętrzne strony liści.  

Konsekwencje ugryzienia przez kleszcza

Kleszcze posiadają niezwykle rozwinięty zmysł węchu, a po przedostaniu się na ciało żywiciela rozpoczynają swoje wędrówki, mające na celu odnalezienie najbardziej ukrwionego miejsca. Samo wkłucie jest bezbolesne, jednak przyssany pajęczak może posiłkować się krwią nawet przez długie okresy czasu.

Niezwykle istotnym jest jednak fakt, że kleszcze, oprócz bycia pasożytami, są również żywicielami i nosicielami szeregu zagrażających patogenów, którymi mogą zarazić zarówno człowieka, jak i psa lub kota. Wiele z nich niesie za sobą poważne skutki zdrowotne objawiające się na wiele różnorodnych sposobów. Niestety, poszczególne choroby mogą skutkować nawet śmiercią. Ukąszenia kleszcza nie należy więc ignorować, jednak ogromne znaczenie ma również profilaktyka.

Choroby odkleszczowe u ludzi

Do chorób, które przenoszone są przez kleszcze na ludzi, zalicza się:

• Boreliozę (choroba z Lyme, krętkowica kleszczowa),
• Gorączkę Q,
• Tularemię,
• Bartonelozę,
• Babeszjozę,
• Erlichiozę (anaplazmoza),
• Kleszczowe zapalenie mózgu,
• Riketsjozy z grupy gorączek plamistych.

Najczęściej spotykanymi dolegliwościami są jednak borelioza oraz kleszczowe zapalenie mózgu, a do symptomów każdej z nich należą: rumień wędrujący, zaczerwienienia w kształcie pierścieni, zmęczenie, zawroty i bóle głowy, porażenia nerwu twarzowego, bóle serca, zapalenia stawów (najczęściej kolanowych), gorączka i biegunki, ogólne osłabienie organizmu, nudności i wymioty oraz bóle mięśni.

Żaden z występujących objawów nie powinien być ignorowany, gdyż w wielu przypadkach rozwój zakażenia odbywa się w zastraszająco szybkim tempie.

Choroby odkleszczowe u psa i kota

Mogłoby się wydawać, że zwierzęta domowe nie będą chorowały tak, jak robią to ludzie. Dla wielu osób zadziwiającym okazuje się więc fakt, że psy oraz koty narażone są na choroby odkleszczowe w takim samym stopniu, jak i człowiek. Do najczęściej występujących, a zarazem najgroźniejszych dolegliwości w przypadku czworonogów, należą:

• Babeszjoza,
• Borelioza,
• Anaplazmoza,
• Erlichioza,
• Mykoplazmoza,
• Bartoneloza,
• Kleszczowe zapalenie mózgu.

Do symptomów zalicza się natomiast intensywne gorączki, senność, apatię, niechęć do podejmowania aktywności, wymioty, biegunki, anemię, krwotoki, a także zaburzenia neurologiczne, wzrokowe, naczyniowe oraz pokarmowe. Jeśli więc w zachowaniu pupila obserwowane są znaczące odstępstwa od normy, a zwierzę wydaje się odczuwać ból i dyskomfort – niezwłocznie należy udać się do gabinetu weterynaryjnego. Szybka i pewna reakcja opiekuna może bowiem odgrywać znaczącą rolę, tym samym ratując życie czworonoga.

Jak usunąć kleszcza?

Pierwszą myślą po spostrzeżeniu kleszcza, który skutecznie zassał się w skórę zwierzęcia, jest jego usunięcie. Warto jednak podejść do tego zadania ze spokojem, ponieważ pośpiech i panika z pewnością nie będą pomocne. W razie wątpliwości, niepewności lub strachu przed samodzielnym wyciągnięciem kleszcza, bezzwłocznie należy udać się do zaufanego lekarza weterynarii. Jeśli jednak zdecydujesz się na własnoręczne usunięcie pasożyta – oto kilka wskazówek:

1. Przygotuj narzędzia – pomimo tego, że kleszcza można usunąć nawet przy użyciu palców, takie działanie niesie za sobą ryzyko nieprecyzyjnego wyciągnięcia wszystkich odnóży pajęczaka. Przydatnymi akcesoriami okazują się więc specjalnie zaprojektowanie narzędzia oraz pęsety, przy użyciu których cały zabieg przebiega szybko i sprawnie. Niezbędne będą również jednorazowe rękawiczki oraz środek antyseptyczny do przemycia skóry zwierzęcia. Warto zaopatrzyć się również w szczelny pojemnik.
2. Uspokój swojego pupila – zwierzęta domowe nieraz reagują na stres i zaniepokojenie swoich opiekunów, przez co same mogą wydawać się wystraszone. Odwrócenie uwagi pupila, zapewnienie mu spokojnej i przyjaznej atmosfery, a nawet towarzystwa drugiego człowieka, mogą okazać się więc niezwykle pomocne.
3. Zlokalizuj kleszcza – delikatnie rozchyl sierść zwierzęcia, aby dostać się do pasożyta. Jeśli jednoczesne przytrzymywanie sierści i wyciąganie kleszcza wydaje Ci się skomplikowane – poproś innego domownika o pomoc. Zapewnienie sobie dostępu do pasożyta wpływa na skuteczność jego usunięcia, a także zapobiega pozostawieniu poszczególnych części w skórze pupila.
4. Użyj narzędzia lub pęsety do usuwania kleszczy – aby skutecznie usunąć całego kleszcza, złap za przyrząd przeznaczony do tego zadania, delikatnie wsuń go pomiędzy skórę i pasożyta, a następnie pewnym ruchem obrotowym odciągnij narzędzie. Pamiętaj, aby nie używać zbyt dużej siły, gdyż może to skutkować zmiażdżeniem ciała kleszcza lub oderwaniem odwłoku od części, które znajdują się pod skórą pupila.
5. Przemyj skórę pupila środkiem antyseptycznym i pozbądź się kleszcza.

Ważne!

Jeśli na ciele zwierzęcia obserwowane są niespecyficzne zmiany, obrzęki lub duże, koliste zaczerwienienia, a zachowanie pupila wskazuje na jego pogorszone samopoczucie – zachowaj usuniętego kleszcza, aby przekazać go do badań. W Polsce istnieją laboratoria, które zajmują się analizą kleszczy pod kątem nosicielstwa poszczególnych chorób i patogenów. Jeśli więc obawiasz się o zdrowie i życie swojego czworonoga, odesłanie pasożyta do badań i niezwłoczna konsultacja z lekarzem weterynarii mogą okazać się niezwykle pomocne.

Sprawdź: Jak uspokoić psa? 5 sprawdzonych sposobów

Jak zabezpieczyć się przed kleszczem?

Profilaktyka przeciwkleszczowa obejmuje szereg różnego rodzaju sposobów. Niektóre z nich stawiają na naturalne rozwiązania, które swoje źródło mają w poszczególnych roślinach, takich jak wrotycz pospolity, kocimiętka Faassena, lawenda wąskolistna, rozmaryn lekarski oraz złocień dalmatyński. Wydzielają one bowiem intensywne, a zarazem nielubiane przez kleszcze zapachy, przez co ich obecność w ogrodzie skutecznie je odstrasza. Na takiej samej zasadzie działają również wszelkie wyciągi, olejki oraz krople, które w swoim składzie zawierają dane rośliny.

Zdecydowanie popularniejszym rozwiązaniem okazują się wszelkie dostępne na rynku preparaty, mające chronić przed niechcianym ukąszeniem kleszcza. U ludzi są to głównie spraye i olejki, którymi należy nasmarować ciało. W przypadku zwierząt domowych spotykane są natomiast obroże, tabletki oraz maści i krople typu spot-on aplikowane bezpośrednio na skórę czworonoga. 

Dostępne środki na kleszcze i pasożyty

Preparaty typu spot-on są to ampułki z substancją odstraszającą pasożyty, którą aplikuje się na skórę zwierzęcia. Ich działanie trwa około miesiąca, ale psów z długą sierścią może trwać krócej.

Obroża przeciw pasożytom to najprostszy w użyciu środek przeciwko kleszczom. Założona obroża uwalnia środki przeciw pasożytom w niewielkich dawkach przez cały czas noszenia. Ich skuteczność jest zależna od rodzaju obroży i wynosi od miesiąca do nawet 9 miesięcy. Obrożę psy powinny nosić cały czas, nie tylko w czasie spacerów. Preparaty w sprayu stosuje się bezpośrednio na skórę. Są różne rodzaje tego typu preparatów. Niektóre działają przez kilka godzin, inne nawet kilka miesięcy. Spraye będą najwygodniejsze, jeżeli pies jest w małym stopniu narażony na ukąszenie kleszcza.

Tabletki przeciwko pasożytom to jeden z nowszych preparatów w walce z pasożytami. Dostępne są wyłącznie u weterynarza i działają od miesiąca do 3 miesięcy. Kleszcze, nawet jeżeli dostaną się na skórę psa, odpadną, a niebezpieczne substancje zostaną zneutralizowane.

Dostępne są także urządzenia ultradźwiękowe, które emitują dźwięki, które uniemożliwiają kleszczom zlokalizowanie psa. Skuteczne działanie utrzymuje się od 10 miesięcy do prawie dwóch lat. Są proste w użyciu i bardzo wygodne.

W ofercie sklepu internetowego KrakVet dostępne są zarówno preparaty dla psów, jak i kotów, dzięki czemu każdy czworonożny pupil może uzyskać ochronę, której potrzebuje. Wybór ten warto jednak skonsultować z lekarzem weterynarii, który odpowiednio dopasuje dawkę poszczególnego środka do wymagań konkretnego zwierzęcia, uwzględniając przy tym jego wagę, wiek oraz stopień narażenia na ukąszenia kleszczy.

Jakich miejsc unikać?

Okres aktywności kleszczy trwa od wczesnej wiosny do późnej jesieni. Stworzenia te są aktywne nawet w temperaturach ok. 7-10 stopni! Najbardziej odpowiada im jednak ciepło i wysoka wilgotność, przez co najłatwiej złapać kleszcza latem. W ciągu dnia kleszcze najchętniej atakują w godzinach porannych oraz popołudniowych, czyli wtedy kiedy najczęściej wychodzimy na spacery. Około południa, kiedy temperatury są najwyższe, chowają się przed słońcem. Kleszcze uwielbiają zarośla, lasy liściaste, krzaki, wysokie trawy i łąki. Można jednak spotkać je nawet w miejskich ogródkach czy parkach.

Sprawdź ofertę preparatów na kleszcze w sklepie KrakVet:

Sklep Zoologiczny KrakVet.pl

Szeroki wybór preparatów na kleszcze dla psa