Najpopularniejsze leki przeciwbólowe dostępne bez recepty dla ludzi należą do grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ). Wykazują one w różnym stopniu działanie przeciwzapalne, przeciwbólowe, przeciwgorączkowe i przeciwzakrzepowe. Możemy podzielić je na 3 grupy, które różnią się częściowo mechanizmem działania i działaniami niepożądanymi. W tym wszystkim należy pamiętać, że psy oraz koty posiadają odmienny od ludzi metabolizm niektórych substancji czynnych, ze względu na brak lub obecność niektórych enzymów. Sprawia to, że ludzkie leki, które nie są szkodliwe dla nas i mogą być stosowane u dzieci i kobiet w ciąży, mogą okazać się toksyczne dla naszych pupili, dlatego tak ważne jest, żeby nie stosować leków przeciwbólowych na własną rękę bez uprzedniej konsultacji z lekarzem weterynarii.
Dowiedz się więcej na temat leków przeciwbólowych i ich ryzyku stosowaniu u zwierząt.
Spis treści
Wskazania do stosowania NLPZ
Lekarz weterynarii może zalecić stosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych w przebiegu wielu różnych jednostek chorobowych. Należy jednak pamiętać, że każdy przypadek kliniczny jest rozpatrywany indywidualnie, zatem mogą być obserwowane różnice w zakresie dawki i częstotliwości podań.
Do najczęstszych wskazań do stosowania NLPZ można zaliczyć:
➔ ostre stany zapalne z obrzękiem i znaczną bolesnością
➔ przewlekłe stany zapalne (np. zapalenie stawów)
➔ infekcje przebiegające z gorączką
➔ stany zapalne ścięgien, stawów, oka (stosowanie miejscowe)
➔ jako środek przeciwbólowy po zabiegach chirurgicznych (podane w iniekcji)
➔ choroby z autoagresji (np. toczeń rumieniowaty, reumatoidalne zapalenie stawów)
➔ niektóre choroby nowotworowe (rak pęcherza moczowego, rak prostaty)
Działania niepożądane
NLPZ to leki o szerokim spektrum działania, ale także powodujące wiele działań niepożądanych. Należy jednak pamiętać, że każda z substancji czynnych zawartych w produktach leczniczych ma inny wpływ na pojawienie się skutków ubocznych. Ich pojawienie się u zwierząt zależy od stanu ogólnego zwierzęcia, miejsca działania leku, dawkowanie, czasu, a także długości podawania.
Do działań ubocznych zaliczamy:
➔ uszkodzenia błony śluzowej żołądka i jelit, prowadzące do powstawania wrzodów żołądka
➔ działanie toksyczne dla nerek i wątroby
➔ wywołanie hiperbilirubinemii (pobudzanie aktywności enzymów wątrobowych)
➔ niektóre leki z grupy NLPZ indukują zwyrodnienie chrząstek stawowych poprzez zaburzenie syntezy proteoglikanu
➔ część substancji leczniczych wykazuje działanie mielotoksyczne
➔ zaburzenia krzepnięcia krwi
➔ przewlekłe podawanie może spowodować także nieprawidłowe krążenie krwi w narządach wewnętrznych, wywołujące upośledzenie ich funkcjonowania
➔ niektóre preparaty powodują także zaburzenia krążenia płodowego (przez co nie powinny być stosowane w ciąży)
Na wystąpienie działań niepożądanych są szczególnie narażone zwierzęta stare, odwodnione, z wstrząsem hipowolemicznym, z towarzyszącymi schorzeniami nerek, wątroby, serca, a także jelit.
Warto także zwrócić uwagę na fakt, że niesteroidowe leki przeciwzapalne wpływają na wchłanianie oraz działanie innych grup leków.
Dlaczego należy uważać
➔ Dawkowanie
Na pierwszy rzut oka mogłoby się wydawać, że skoro dany lek jest dostępny bez recepty to nie może zaszkodzić naszemu pupilowi – nic bardziej mylnego! Wszystkie preparaty dostępne w aptece są przeznaczone do stosowania przez ludzi i to do nich są dostosowywane bezpieczne dawki. Nawet jeśli lek zawiera substancję czynną stosowaną w weterynarii to w nieodpowiedniej dawce może zwierzęciu zaszkodzić. Odpowiednio dobrana dawka, a także częstotliwość podawania jest kluczowa w rozporządzaniu lekami przeciwbólowymi! Minimalizuje to ryzyko mogących się pojawić działań niepożądanych po stosowaniu substancji leczniczej, dlatego przed podawaniem jakichkolwiek leków wymagana jest konsultacja z lekarzem weterynarii.
➔ Toksyczność
Wiele substancji czynnych zawartych w preparatach ludzkich u zwierząt może wykazywać działanie toksyczne. Ich szkodliwe działania spowodowane są ich innym metabolizmem – zestaw enzymów biorących udział w rozkładzie substancji czynnej jest inny niż u ludzi i toksyczne substancje, które powstają w wyniku ich działania nie mogą zostać usunięte. Dla przykładu popularny i powszechnie stosowany przez nas ibuprofen jest znacznie dłużej metabolizowany przez organizm psa oraz może powodować wrzody żołądka, które w konsekwencji mogą doprowadzić do wystąpienia nudności, wymiotów, czarnych stolców oraz biegunki. Ponadto toksyczne substancje powstające w czasie jego metabolizmu zaburzają krążenie krwi w nerkach, co może doprowadzić do zaprzestania produkcji moczu. Więcej szczegółowych informacji zostanie zawarte w dalszej części artykułu.
Leki dostępne w aptece, których nie wolno podawać na własną rękę
➔ IBUPROFEN
Jest to często stosowany NLPZ w medycynie ludzkiej, w celu zwalczania np. bólów głowy przez co właściciele zwierząt często po niego sięgają. Jednak jest to błąd, ponieważ wykazuje wysoką toksyczność (szczególnie w nieodpowiednich dawkach) dla psów oraz kotów.
Głównymi działaniami niepożądanymi ibuprofenu są zwyrodnienia chrząstek stawowych oraz krwotoczne zapalenie przewodu pokarmowego objawiające się m.in. krwistymi wymiotami, brakiem apetytu, smolistymi stolcami (zawierającymi najczęściej strawioną krew, co świadczy o krwawieniach z początkowych odcinków układu pokarmowego), a także letargiem, co w ostateczności może spowodować śmierć czworonoga.
➔ ASPIRYNA
Popularna aspiryna to inaczej kwas acetylosalicylowy. Jest to niesteroidowy lek przeciwzapalny o działaniu przeciwbólowym, przeciwgorączkowym i przeciwzapalnym oraz, przy długotrwałym stosowaniu, przeciwzakrzepowym. W przypadku czworonogów wykazuje on silny wpływ na proces krzepnięcia, który po podaniu wydłuża czas krzepnięcia krwi. Dodatkowo może powodować zwyrodnienia chrząstek stawowych.
Aspiryna podana w odpowiednich dawkach oraz zaleceń jest bezpiecznym lekiem, ale tylko pod pełną kontrolą lekarza weterynarii. Samowolne podawanie naraża zwierzę na skutki uboczne mogące doprowadzić nawet do śmierci zwierzęcia.
➔ PARACETAMOL
W odróżnieniu od reszty substancji leczniczych omówionych powyżej paracetamol należy do nieopioidowych leków przeciwbólowych – nie wykazuje działania przeciwzapalnego. Jest on szczególnie toksyczny dla kotów – głównym objawem zatrucia jest methemoglobinemia. Jest to stan, w którym hemoglobina w erytrocytach jest zastępowana przez methemoglobinę, która nie ma zdolności przyłączania i przenoszenia tlenu – w zaawansowanym stadium jest to sytuacja zagrażająca życiu. U psów natomiast powoduje uszkodzenie wątroby oraz nefropatie.
Leki możliwe do stosowania u zwierząt (po konsultacji z lekarzem weterynarii)
Należy pamiętać, że wszystkie leki, które chcemy podawać naszemu zwierzęciu muszą zostać skonsultowane z lekarzem weterynarii, który posiada wiedzę na temat aktualnego stanu ogólnego naszego pupila. Niestety częstym błędem powtarzanym przez właścicieli zwierząt jest podawanie leków bez konsultacji z lekarzem weterynarii, co może zagrozić życiu czworonoga. Ważne jest odpowiednie dawkowanie oraz sposób podania leków. Niewłaściwie podane leki lub w za dużych ilościach mogą spowodować poważne działania niepożądane.
Do ludzkich substancji leczniczych najczęściej stosowanych u zwierząt zaliczamy:
➔ MELOKSYKAM
➔ KETOPROFEN
➔ KARPROFEN
➔ METAMIZOL
Podsumowanie
Jak już wielokrotnie podkreślano, przy stosowaniu jakichkolwiek leków konieczna jest konsultacja z lekarzem weterynarii. Współpraca na linii: opiekun zwierzęcia – lekarz pozwoli na zminimalizowanie ryzyka związanego ze stosowaniem NLPZ. Wczesne zgłoszenie wystąpienia działań niepożądanych, jak i skrupulatne monitorowanie pacjenta umożliwią odpowiednie dobranie substancji czynnej i wpłyną w sposób znaczący na skuteczność terapii.
Niezwykle istotny jest też wywiad z właścicielem zwierzęcia → ze szczególnym uwzględnieniem informacji o aktualnie stosowanych lekach (lub stosowanych wcześniej) oraz suplementach diety.
Sklep Zoologiczny KrakVet.pl
Szeroki wybór polecanych witamin dla psów